Stanisław Bogusławski, Warszawa 2010, Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza, ss. 618, il. 116, English summary.
Stanisław Bogusławski (1804-1870), syn wielkiego Wojciecha oraz ojciec wybitnego krytyka teatralnego, Władysława, jest postacią mało znaną, ale wartą przybliżenia z uwagi na rolę, jaką pełnił w XIX-wiecznym teatrze warszawskim w okresie międzypowstaniowym (1831-1863), zwłaszcza jako aktor i komediopisarz.
Planował karierę wojskową, ale po klęsce powstania listopadowego (w którym brał udział) poświęcił się teatrowi i literaturze. Zadebiutował w 1833 roku i przez niemal 30 lat występował w teatrach warszawskich jako aktor dramatyczny i komediowy, szczególnie ceniony w rolach szlagonów i starych wiarusów.
Największa sławę zyskał jako komediopisarz, autor m.in. Starej romantyczki, Lwów i lwic, Opieki wojskowej czy Stolików magnetycznych. W okresie międzypowstaniowym jego komedie były stawiane na drugim miejscu po Fredrze. Był też autorem libretta opery Flis Stanisława Moniuszki. Jego sztuki były grane także poza Warszawą, jeszcze w początkach XX wieku.
Oprócz sztuk teatralnych pisał i publikował w warszawskiej prasie wiersze, nowele i felietony satyryczne (m.in. Listy Kruka). Wydał dwutomową powieść Prześladowca. W latach czterdziestych związany był z Cyganerią warszawską. Przez całe życie blisko współpracował z „Kurierem Warszawskim”, w latach 1867-1868 – jako redaktor naczelny.
Niniejsza monografia usiłuje przywrócić Stanisławowi Bogusławskiemu należne miejsce w historii polskiej literatury oraz teatru. Odnalezienie nowych dokumentów oraz prześledzenie nawet drobnych wzmianek dotyczących jego życia i twórczości pozwoliły – na ile to było możliwe – zrekonstruować żywot i dokonania Stanisława Bogusławskiego, barwnej postaci warszawskiego świata kultury okresu międzypowstaniowego, wciąż najsłabiej opisanego fragmentu historii kultury polskiej XIX wieku.
